مقدمه قبر خر سنگی
قبر خرسنگی یکی از آثار تاریخی و باستانی ایران است که در دل تاریخ و فرهنگ غنی این سرزمین جای دارد. این قبرها، که به دوران باستان تعلق دارند، نه تنها نمایانگر اعتقادات و آیینهای مذهبی جوامع قدیمی هستند، بلکه به ما امکان میدهند تا با شیوههای زندگی و دفن مردمان آن زمان آشنا شویم.
در این مقاله، به بررسی ویژگیها، تاریخچه و اهمیت فرهنگی قبر خرسنگی خواهیم پرداخت و نقش آن را در مطالعات باستانشناسی مورد بررسی قرار میدهیم.
قبر خرسنگی چیست؟
قبر خرسنگی ، نوعی قبر باستانی است که در برخی مناطق ایران و خاورمیانه یافت میشود. این نوع قبرها معمولاً با استفاده از سنگهای بزرگ و طبیعی ساخته میشوند و به دلیل استفاده از سنگهای عظیم و وزن زیاد، به این نام شهرت یافتهاند.
خرسنگ یا مگالیت (megalith) سنگهای بزرگی هستند که برای ساخت سازهها و یادمانهای پیش از تاریخ به کار رفتهاند. این واژه از کلمات یونانی باستان “مگاس” به معنی بزرگ و “لیتوس” به معنی سنگ گرفته شده است.
بیشتر خرسنگ های موجود بین دوران نوسنگی تا دوران مفرغ ساخته شدهاند و در سازههای خرسنگی ملات یا دوغاب بهکار نرفته بلکه تختهسنگها از راه چینش قفلی بر روی هم سوار شدهاند.
انواع مختلفی از خرسنگ ها وجود دارند، از جمله سنگافراشت (Menhir) که سنگهای بزرگ ایستاده هستند، میزسنگ (Dolmen) که سازههای سنگی مانند میز هستند و استفاده از آنها برای مقبرهها بوده است،
و حصار خرسنگی (cromlech) که در محیط دایرهای هستند که به نوعی تلفیقی از دو خرسنگ قبلی است مانند بنای استونهنج در در انگلستان. قبر خرسنگی از مهمترین سازه هایی است که توسط این سنگ ها ساخته میشده است.
تاریخچه قبر خرسنگی
قبرهای خرسنگی دارای تاریخی بسیار کهن و پیچیده هستند که به دورههای مختلفی از تاریخ باستان ایران تعلق دارند. این قبور معمولاً به دوران پیش از تاریخ و عصر آهن نسبت داده میشوند و در مناطقی مانند زاگرس و دشتهای مرکزی ایران یافت میشوند.
1. دورههای باستان
قبرهای خرسنگی در دورههای مختلفی از تاریخ ایران به کار گرفته شدهاند. برخی از آنها به دوران نوسنگی (حدود ۱۰,۰۰۰ تا ۵,۰۰۰ سال پیش) و برخی دیگر به دوران مس و سنگ (حدود ۵,۰۰۰ تا ۳,۰۰۰ سال پیش) مربوط میشوند. این قبرها نشاندهنده شیوههای زندگی و اعتقادات مذهبی آن زمان هستند.
2. استفاده از سنگهای طبیعی
استفاده از سنگهای بزرگ و طبیعی در ساخت این قبور نه تنها به دلیل دسترسی به منابع محلی، بلکه به منظور نشان دادن احترام و اهمیت به مردگان بوده است. این سنگها به دقت انتخاب میشدند و در ساختار قبور به کار میرفتند.
3. تحقیقات باستانشناسی
در سالهای اخیر، باستانشناسان بسیاری از این قبرها را مورد مطالعه قرار دادهاند. حفاریها و بررسیهای انجام شده نشان داده است که این قبور میتوانند اطلاعات زیادی درباره شیوههای دفن، آیینهای مذهبی و زندگی اجتماعی جوامع باستانی ارائه دهند.
برای خرید فلزیاب کلیک کنید
4. اهمیت فرهنگی
قبرهای خرسنگی نه تنها به عنوان یک میراث تاریخی، بلکه به عنوان بخشی از هویت فرهنگی جوامع محلی در ایران نیز اهمیت دارند. این آثار نشاندهنده تاریخ غنی و پیچیدگیهای فرهنگی منطقه هستند و همچنان مورد توجه پژوهشگران و گردشگران قرار دارند.
ویژگیها و مشخصات
- ساختار سنگی: قبر خرسنگی عمدتاً از سنگهای بزرگ و سنگین تشکیل شدهاند که بر روی هم قرار گرفتهاند و معمولاً به شکل یک دالان یا فضای داخلی طراحی شدهاند.
- سبک معماری: این قبرها به شیوهای خاص و با دقت طراحی شدهاند که به حفظ و نگهداری اجساد کمک میکند. در برخی موارد، داخل این قبور تزیینات خاصی نیز وجود دارد.
- تاریخ و دوره: این نوع قبرها معمولاً به دورههای پیش از تاریخ و دوران باستان نسبت داده میشوند و به ویژه در مناطقی با تاریخ غنی مانند زاگرس و مناطق مرکزی ایران یافت میشوند.
اهمیت فرهنگی و باستانشناسی
قبرهای خرسنگی نمایانگر اعتقادات و آیینهای مردمان باستانی هستند. بررسی این قبور به باستانشناسان کمک میکند تا درک بهتری از فرهنگ، روشهای زندگی و باورهای مذهبی آن زمانها پیدا کنند. همچنین، این آثار به عنوان یکی از جاذبههای گردشگری تاریخی ایران، ارزش فرهنگی بالایی دارند.
معماری قبر خرسنگی
قبر خرسنگی را میتوان در سراسر دنیا از امریکا تا اروپا و از افریقا تا آسیا یافت. قدمت برخی از این قبر ها به چند هزار سال قبل از میلاد باز میگردد. قبر خرسنگی در آسیا و فلات ایران نیز به وفور یافت میشوند.
گورهای مگالیتی در شمال شرقی و جنوب شرقی آسیا یافت میشوند و بیشتر در شبهجزیره کره قرار دارند. همچنین در استانهای لیائونینگ، شاندونگ و ژجیانگ در چین، ساحل شرقی تایوان، کیوشو و شیکوکو در ژاپن، استان دونگ نای در ویتنام و جنوب آسیا نیز دیده میشوند.
برخی از سنتهای زنده مگالیتی در جزیرههای سومبا و نیاس در اندونزی وجود دارند. بیشترین تمرکز دفنهای مگالیتی در کره است. باستانشناسان تخمین میزنند که بین ۱۵,۰۰۰ تا ۱۰۰,۰۰۰ مگالیت جنوبی در شبهجزیره کره وجود دارد.
تخمینهای معمول حدود ۳۰,۰۰۰ عدد برای کل شبهجزیره است که خود حدود ۴۰٪ از تمام دولمنهای جهان را تشکیل میدهد. نحوه ساخت گورهای خرسنگی کم و بیش یکسان بوده است و در زیر میتوانید نحوه ساخت یک گور خرسنگی را مشاهده کنید.
قبر خرسنگی سازههایی هستند که بر روی زمین ساخته شده و از سنگهای بزرگ صفحهای تشکیل شدهاند که به صورت لبهای چیده شده و با خاک یا سنگهای کوچکتر پوشانده شدهاند. این گورها نوعی از گورهای اتاقی هستند.
در ایتالیا، دولمنها به ویژه در ساردینیا یافت میشوند. بیش از ۱۰۰ دولمن مربوط به دوران نوسنگی (۳۵۰۰–۲۷۰۰ پیش از میلاد) وجود دارد و معروفترین آنها دولمن دی سا کووچادا (نزدیک مورس) نام دارد. در عصر برنز، تمدن نوراژیک حدود ۸۰۰ گور خرسنگی غولپیکر ساخت که نوعی از گورهای گالری مگالیتیک است و میتوان آنها را در سراسر ساردینیا با ساختارهای مختلف یافت. اولین گورهای خرسنگی در ساردینیا گورهای دایرهای فرهنگ موسوم به آرزاچنا هستند که همچنین در کورسیکا، جنوب فرانسه و شرق اسپانیا نیز یافت میشوند.
نمونههایی با فضاهای خارجی که برای دفن استفاده نمیشوند نیز شناخته شدهاند. کرنهای دادگاهی جنوب غربی اسکاتلند و شمال ایرلند، گورهای سورن-کاتسولد جنوب غربی انگلستان و گورهای گالری ترانسپتد منطقه لوآر در فرانسه ویژگیهای داخلی مشترکی دارند،
اگرچه ارتباطات بین آنها هنوز به طور کامل درک نشده است. اینکه آنها اغلب اتاقهای در پشت یا حیاطهای جلویی دارند، نشاندهنده تمایل سازندگان برای تأکید بر مراسم ویژه یا جدایی مردگان از زندگان است.
قبر خرسنگی به نظر میرسد توسط جوامع مختلف برای قرار دادن طولانیمدت باقیماندههای مردگانشان استفاده شدهاند و برخی به نظر میرسد تغییر و گسترش یافتهاند.
سازماندهی و سختی برپایی این سنگهای بزرگ نشان میدهد که جوامع مربوطه اهمیت زیادی برای درمان مناسب مردگانشان قائل بودهاند. کوزهها و مخازن سفال و استخوان حیوانات که توسط باستانشناسان در اطراف برخی گورها یافت شدهاند نیز نشان میدهد که نوعی جشن دفن یا مراسم قربانی در آنجا اتفاق افتاده است.
ویدئو آموزشی فلزیاب کلیک کنید
آیا نشانهها یا علامتهای خاصی در قبر خرسنگی وجود دارد؟
قبرهای خرسنگی بهطور کلی دارای ویژگیها و نشانههای خاصی هستند که میتوانند اطلاعاتی درباره فرهنگ و اعتقادات جوامع باستانی ارائه دهند. برخی از این نشانهها شامل موارد زیر است:
1. نقوش و تزئینات سنگی
در برخی از قبرهای خرسنگی، نقوش و تزیینات خاصی بر روی سنگها مشاهده میشود. این نقوش میتوانند شامل اشکال هندسی، حیوانات، یا نمادهای مذهبی باشند که نشاندهنده باورها و آیینهای مردمان آن زمان هستند.
2. ساختار داخلی
قبرهای خرسنگی معمولاً دارای ساختارهای داخلی خاصی هستند که میتوانند شامل چندین اتاق یا دالان باشند. این ساختارها ممکن است بهمنظور دفن چندین فرد یا ایجاد فضای بیشتری برای آیینهای مذهبی طراحی شده باشند.
3. ساز و کار دفن
در برخی از قبرها، نوع دفن و قرار دادن اجساد ممکن است با نشانههای خاصی همراه باشد، مانند قرار دادن اجساد در حالت خاص یا همراهی با اشیای قیمتی و ابزارهای روزمره. این نشاندهنده اهمیت فرد متوفی در جامعه و اعتقادات مربوط به زندگی پس از مرگ است.
4. استفاده از سنگهای خاص
استفاده از نوع خاصی از سنگ، مانند سنگهای رنگی یا بافتدار، میتواند نشاندهنده وضعیت اجتماعی یا فرهنگی فرد دفنشده باشد. این ویژگیها به تحلیلهای باستانشناسی کمک میکند.
5. آیینهای مذهبی
در برخی موارد، نشانههایی از آیینهای مذهبی و دفنهای ceremonial نیز در نزدیکی قبرهای خرسنگی مشاهده میشود. این نشانهها میتوانند شامل بقایای آتشسوزی، اشیای قربانی و دیگر موارد مرتبط با مراسم تدفین باشند.
مزایای خرید فلزیاب از شرکت گوهرباستان
ارسال به سراسر کشور
تضمین قیمت و کیفیت
دارای مجوز
آموزش رایگان
خدمات پس از فروش